Open access publiceren

Is over tien jaar al het met belastinggeld bekostigde wetenschappelijk onderzoek vrij toegankelijk? Volgens een artikel in het nieuwe nummer van OnderwijsInnovatie (maart 2015) moet dat kunnen.

Er zijn op dit moment al veel peer-reviewed open access tijdschriften op verschillende vakgebieden. Op de site Directory of Open Access Journals vind je er meer dan 10.000. Eén van die tijdschriften is het Journal of Social Intervention waar Zuyd-lector Nol Reverda hoofdredacteur van is. Zuyd faciliteert Open Access publiceren daarnaast met een eigen instellingsrepository, waarin kennisproducten van Zuyd opgeslagen kunnen worden en op diverse platforms kunnen worden getoond. Op dit moment worden kennisproducten van docenten en studenten getoond op de HBO Kennisbank en via Google Scholar. Meer info bij publiceren op de Zuyd bibliotheeksite.

Open access publiceren gaat echter niet alleen over het beschikbaar stellen van wetenschappelijke artikelen, ook over de gestructureerde opslag en het herbruikbaar maken van onderzoeksdata. Daarvoor bestaat DANS (Data Archiving and Networking Services), een instituut van de KNAW en NWO. Daar kun je gegevens duurzaam archiveren voor hergebruik, bv.via het online archiveringssysteem EASY of het Dutch Dataverse Network.

In het artikel in Innovatie benadrukt Ester van Duuren (van de OU) verder het voordeel van Open access voor studenten: “Er zal veel meer data beschikbaar komen. Niet alleen krijgen studenten beter inzicht in wat er gebeurt op hun aandachtsgebied, ze kunnen straks ook data gaan hergebruiken voor hun eigen onderzoek of stage. En die resultaten zullen vervolgens weer sneller en onder een breder publiek verspreidt worden.”

Maar zover zijn we nog niet. Er is weerstand van uitgevers die hun geld verdienen met abonnementsgelden voor wetenschappelijke tijdschriften. Over nieuwe businessmodellen en routes naar vrij toegankelijk wetenschappelijk onderzoek is men nog niet uitonderhandeld. Maar dat het die kant op gaat lijkt steeds waarschijnlijker.

Zie meer over blogs door Judith van Hooijdonkopi over Open Access op 2beJAMmed