Stap 4 Analyse

Combineren: van idee naar creatie

Als de ontwerpuitdaging in ruwe vorm is vastgelegd, is de volgende stap de huidige situatie nader te verkennen. Wat is de huidige situatie, welke leeractiviteiten zijn uitgezet, wat zijn de eventuele sociale interacties die zijn gepland en vooral, welke zijn de contextfactoren waarmee rekening is gehouden? In welk opzicht en in welke mate moet de huidige module herontworpen worden om de geformuleerde ontwerpuitdaging te kunnen aanpakken? Is een radicaal nieuw ontwerp nodig? Hoe draagt de module bij aan de leeruitkomsten?

Na het opdoen van nieuwe ideeën, worden alle realistische opties bekeken rekening houdend met de onderwijscontext en de leeruitkomsten. Aan de hand van de leeruitkomsten worden op het niveau van de module einddoelen en eventuele tussendoelen geformuleerd. Deze doelstructuur bepaalt namelijk in belangrijke mate de structuur van de module. In de tabel op de overzichtspagina Leerdoelen & -technologie op basis van Bloom en Miller is zowel voor de categorisering volgens Bloom als volgens Miller een overzicht gegeven van werkvormen die gebruikt kunnen worden voor de formulering van leerdoelen. Hieraan is een overzicht gekoppeld van leeractiviteiten met de bijpassende leertechnologieën. Ook kunnen de ontwerpmetaforen als voorbeeld of startpunt dienen voor de inrichten van de structuur van een module. In deze fase is het namelijk de bedoeling om de componenten van het didactisch handelen (zie spinnenweb van Van den Akker, 2003) te kiezen in directe relatie met de gestelde eind- en tussendoelen.

Het gaat hierbij om het generieke ontwerp. Een ontwerp kent namelijk altijd een generiek aspect en een specifiek aspect, waarbij het laatste altijd een nadere invulling is van het eerste. Een voorbeeld toegespitst op onderwijskundig ontwerpen kan dit het gemakkelijkst duidelijk maken.

“Vormen van probleemgestuurd onderwijs zijn variaties op een algemeen ontwerpthema dat je als probleemgestuurd onderwijs kunt duiden. Ze worden gekenmerkt door een aantal stappen (‘de zevensprong’), door de aanwezigheid van een procesbegeleider die niet noodzakelijk een inhoudelijk expert is, door een probleem dat uitgespit moet worden door de studenten. Deze beschrijving refereert aan het algemene aspect. Maar om studenten aan het werk te zetten, dient dit algemene ontwerp gespecificeerd te worden. Er moet een probleem gespecificeerd worden, een persoon moet tot tutor benoemd worden, studenten moeten ingeschreven worden, er moeten data worden vastgelegd waarop de studenten aan de slag gaan, criteria moeten gespecificeerd worden aan de hand waarvan kan worden vastgesteld of de studenten de doelen gehaald hebben, inhouden moeten beschikbaar gesteld worden, etc.” (TOL Model, in voorbereiding).

In deze stap 4 is het de bedoeling dat er generiek ontworpen wordt, het specifieke ontwerp komt in stap 5 van de cyclus aan bod. Hoewel het mogelijk is het generieke en het specifieke ontwerp door verschillende personen te laten doen – een didactisch expert en een inhoudelijk expert – is dat niet per se noodzakelijk. Maar het zal duidelijk zijn dat ieder onderwijsontwerp didactisch, technologisch en inhoudelijke expertise vereist, of die nu in één persoon of in verscheidene personen verenigd zijn.

Onderwijsontwerp

Het kernbegrip van deze stap is het onderwijsontwerp. Het ruwe ontwerp heeft aan het einde van deze stap vorm gekregen. Dit raamwerk zal in de volgende fase van het model worden uitgewerkt in concrete blended leeractiviteiten met gebruik van leertechnologieën.

Om van een generiek naar specifiek ontwerp te komen is het format leeractiviteiten te gebruiken door de ontwikkelaar van een module. Het format kan gebruikt worden om overzicht te houden tijdens de ontwerpcyclus en maakt kennisdeling met anderen eenvoudiger.

Om docenten te helpen bij het maken van keuzes over hoe ict ingezet kan worden om het leren van een bepaalde vakinhoud te ondersteunen is het TPACK-model een bruikbaar hulpmiddel. Op deze pagina is informatie te vinden over TPACK en de ondersteuningsmogelijkheden bij het gebruik van dit model binnen Zuyd.

Hulpmiddelen bij Stap 4:

• Ontwerpmetaforen
• Curriculair Spinnenweb van Van den Akker, met bijbehorende ontwerpvragen
• Format Leeractiviteiten
• Handreiking Leerdoelen & Leertechnologie op basis van Bloom en Miller
• Achtergrondinformatie TPACK

Naar Stap 5

 

terug naar de 8 stappen van de ontwerpcyclus