Bloom… wat kan je ermee?

4 december 2017

Iedereen heeft wel eens gehoord van taxonomieën van Bloom, Miller en wellicht van Krathwohl en Gagné. Maar wat is een taxonomie en hoe kan je dit helpen om leerdoelen te formuleren? Goed geformuleerde leerdoelen hebben dat effect op de lerende die je vooraf ook had bedacht. In dit blog staat de gereviseerde taxonomie van Bloom door Anderson en Krathwohl centraal, en de daarbij recente aanvulling met werkwoorden.

Wat is een taxonomie?

Het begrip taxonomie bestaat uit uit taxis, ordening en nomos, wet. Een taxonomie is een wetmatige ordening, gestructureerd op een theoretische en empirische basis en zegt iets hoe leerdoelen in realiteit opgebouwd en geordend zijn (Valcke, 2010). Een taxonomie richt zich op verschillende soorten kennis en vaardigheden. Als eerste cognitieve kennis, waarbij onderscheid wordt gemaakt tussen declaratieve kennis, ook wel feitenkennis zoals wetenSoorten kennis dat Rome de hoofdstad van Italië is. Onder declaratieve kennis valt ook conceptuele kennis, dit zijn classificaties, principes, theorieën, modellen enzovoort. Procedurele kennis richt zich op weten hoe je iets doet, bijvoorbeeld fietsen en het vervoegen van Latijnse werkwoorden. Tot slot de metacognitieve kennis, het weten hoe declaratieve en procedurele kennis toe te passen, bijvoorbeeld het organiseren van het eigen leren en timemanagement. Naast cognitieve kennis kennen we ook affectieve kennis, dit zijn interne gevoelens en psycho-motorische kennis, het uitvoeren van bewegingen (Driscoll, 2014).

Taxonomie van Bloom

De uitdaging in het onderwijs is altijd: hoe zorg ik ervoor dat een lerende datgene leert wat ik als docent voor ogen heb? Vervolgens: hoe weet ik als docent dat de lerende dat ook heeft geleerd? Je kunt immers niet in het hoofd van een lerende kruipen. Kennis is alleen af te leiden uit observeerbaar gedrag, met andere woorden je ziet dat een lerende na afloop van een module een machine kan bedienen of de belangrijkste begrippen van een theorie met elkaar kan verbinden. Het juist formuleren van een leerdoel is dus belangrijk, en hiervoor kun je diverse taxonomieën gebruiken. In dit blog staat die van Bloom centraal die in 1956 de eerste versie publiceerde. Sindsdien zijn er vele aanpassingen geweest en hanteren we de gereviseerde versie van Anderson en Krathwohl (2001).

In deze taxonomie zijn twee dimensies te onderscheiden (zie afbeelding): kennis en het cognitieve proces. De kennisdimensie bestaat uit cognitieve kennis, zie alinea hierboven. Het cognitieve proces is een continuum van toenemende cognitieve complexiteit, lopend van herinneren tot creëren. Samen vormt dit 24 voorbeelden van leerdoelen. Op de website van Iowa State University is meer informatie over de taxonomie te vinden zoals een interactieve versie of een downloadbare versie [pdf].

Werkwoorden en leerdoelen

Een leerdoel beschrijft het specifieke doel dat wordt nagestreefd. Geïntegreerde leerdoelen bevatten zowel kennis-, houdings- en vaardigheidsaspecten die tezamen leiden tot een rijke kennisbasis (Hoogveld, Jansen-Noorman & van Merriënboer, 2011). Een leerdoel start meestal met: “De student kan na afloop van …. (het module, de training enz.) …. “. In deze zin is opgenomen:

  • Een actieve werkwoordsvorm
  • De conditie of omstandigheden waar het gedrag vertoont moet (binnen het kennisgebied of beroepscontext)
  • Middelen of objecten die nodig zijn om het gewenste gedrag te vertonen
  • Standaarden voor acceptabel gedrag

De kracht van een taxonomie ligt in de actieve werkwoordsvormen die concreet gedrag beschrijven. Bijvoorbeeld: de student kan aanbevelen, afleiden, beargumenteren, ontwerpen enzovoort. De meest recente toevoeging van werkwoorden aan Bloom’s Taxonomy beschrijft gedrag waarbij leertechnologie wordt gebruikt. Denk aan podcasten, bloggen en modereren. Een overzicht met Nederlandse werkwoordsvormen is hier te downloaden.

Referentielijst

Anderson, L.W., Krathwohl, D.R., Airasian, P.W., Cruikshank, K.A., Mayer, R.E., Pintrich, P.R., Raths, J., & Wittrock, M.C. (2001). A taxonomy for learning, teaching, and assessing: A Revision of Bloom’s Taxonomy of Educational Objectives (Complete Edition). New York: Longman.

Driscoll, M.P. (2014). Psychology of Learning for Instruction. Harlow, Essex: Pearson.

Hoogveld, A.W.M., Janssen-Noordman, A., & van Merriënboer, J.J.G. (Red.) (2011). Innovatief onderwijs in de praktijk: Toepassingen van het 4C/ID-model. Groningen: Noordhoff.

Valcke, M. (2010). Onderwijskunde als ontwerpwetenschap. Een inleiding voor ontwikkelaars van instructie en voor toekomstige leerkrachten. Gent: Academia Press.

Dit blog is eerder gepubliceerd op de website van het voormalige lectoraat Technologie-Ondersteund Leren van Zuyd

2 reacties op “Bloom… wat kan je ermee?”

  1. Don Binnendijk schreef:

    Beste Dide Joppe,

    Interessant en goed hanteerbaar, zo is mijn eerste indruk. Ik vraag me het volgende af:
    Wat is de invloed van interactie en context? Immers het rendement van leren wordt ook hier door bepaald. Sterker nog, ervaring – en er zal ongetwijfeld onderzoek naar gedaan zijn – laat zien dat een optimale interactie tussen bijvoorbeeld student en docent wezenlijk bijdraagt aan het werkelijk internaliseren van kennis en vaardigheden. Te vergelijken met zorgverleners: in de fysiotherapie is het evident dat de effectiviteit van de therapie voor ruim meer dan de helft wordt bepaald door de relatie tussen cliënt en zorgverlener; die onderzoeken zijn significant.
    Hoe zit dat bij deze taxonomie? Is daar informatie over?

    Hartelijke groet,
    Don Binnendijk
    Zuyd

    • Didi Joppe schreef:

      Dag Don,
      dank voor je reactie en vraag.

      Een terechte opmerking, de context en interactie zijn zeker bepalende factoren als het gaat om leren. De context is heel breed, dat kan de leeromgeving zijn, de medestudenten, de sfeer op een opleiding, maar ook persoonlijke factoren van de student zelf. De interactie, tussen docent-student, maar ook tussen student-student, student-coach/studieloopbaanbegeleider is van groot belang. Net zoals in jouw voorbeeld: we weten uit onderzoek dat de relatie tussen student-docent van groot belang is (een effect-size van d=72, Hattie, 2009).

      Nu de taxonomieën, dat zijn feitelijk hulpmiddelen om ervoor te zorgen dat een student gaat leren, en het liefst op het niveau van analyseren, evalueren en creëren. In die zin zijn taxonomieën een hulpmiddel om een zo concreet leerdoel op te stellen. Wat we weten uit meta-onderzoek is dat concrete leerdoelen zeer belangrijk zijn voor een student (om het leerproces op gang te brengen). Ook hier is de effect-size hoog namelijk d=0.75 (Schneider & Preckel, 2017). Er is tevens een sterke link tussen concrete doelen en studiesucces (d=0.75, Schneider & Preckel, 2017).

      Mocht je meer willen lezen over wat werkt, dan raad ik je het artikel aan van Schneider en Preckel aan. Als je er niet aan kunt komen, stuur mij dan een mail.

      Groet, Didi

      Hattie, J. (2009). Visible learning. A synthesis of over 800 meta-analyses relating to achievement. London: Routledge.
      Schneider, M., & Preckel, F. (2017). Variables associated with achievement in higher education: A systematic review of meta-analyses. Psychological Bulletin, 143(6), 565-600.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.